Hindistan'da Müzik

TANPURA

“Bütün enstrümanlarin annesi“ olarak taninan tanpura çogu Klasik Hint müzigi sarkilarina eslik eder. Arka fonda çogu zaman duydugunuz “derin sesi" saglar. Pek çok boyu vardir. Genelde 4 ya da 5 tellidir ve bunlar sarkilara göre farkli notalara akor edilebilirler. Düzgün çalindiginda tanpuranin notalari birlesip tek bir ses gibi çikar. Tanpura, sesi tam ayarinda tutar. Yankilanan güçlü derin sesi gösterinin girisi için gerekli ortami hazirlamaya yardim eder. Hem enstrüman hem de çalinisi çok basit görünse de tanpurayi akor etmek ve çalmak çok fazla deneyim ve çok iyi bir kulak gerektirir.

SHEHNAI

Ustad Bismillah Khan
Shehnai, kutsallik ve iyi talih getirdigine inanan üflemeli bir çalgidir. Neticesinde Kuzey Hindistan’da evlilikler ve törenlerde yaygin biçimde kullanilir. Saf bir Muladhara Çakra’nin kalitelerini ortaya çikartir. Shehnai, punginin gelistirilmesi ile yaratildi. Kaynagi ile ilgili iki yaygin efsane vardir. Ilkinde bir Sah sarayinda punginin çalinmasini yasaklamisti. Sebebi tiz sesiydi. Müzisyen bir aileden gelen bir berber onu gelistirdi ve shehnai dogdu. Sah’in sarayinda çalinmasina ve berber ya da “nai” ye atifta bulunarak ona shehnai dendi.
Diger bir rivayete göre ismini kral anlamina gelen Farsça Sah ve flüt anlamina gelen nai kelimelerinden alir. Yani, “kralin flütü”. Ustad Bismillah Khan Sahib (21 Mart 1916 –21 Agustos 2006) Hintli bir shehnai ustasiydi. Klasik Hint müziginde “Üstad" ya da "Pandit" kelimeleri Efendi ya da Guru anlamina gelir.
Bharat Ratna ödülünü alan üçüncü klasik müzik ustasiydi (2001’de). Bu, Hindistan’da en yüksek sivil ödüldür. Ayrica, en yüksek sevideki dört sivil ödülün hepsini alan az sayida insandan biri olarak da bilinir.

VEENA

Veena, Karnatik müzikte kullanilan telli bir çalgidir. Veena’nin pek çok türü vardir. Güney Hindistan formu ile lüt ailesinin bir üyesidir. Veena’nin dizayni yillar içinde gelismistir. Büyük ihtimalle Orta Çag Hint resimleri ve mabedlerinde görünen halinden yola çikmistir: su kabagindan iki yanki kismi bulunan telli bir çalgi. Bunlar bambu ile birlestirilmis ve kucaktan omza dogru çapraz biçimde tutulan bir yapidadir. Kuzey Hindistan’a ait olan rudra veena ya da vichitra veena, teknik olarak kanuna benzeyen saz bu soyu ifade eder. Güney Hindistana ait olan ya da Saraswati veena 1600’lü yillarda gelistirildi. Ögrenme ve sanat tanriçasi olan Saraswati çogu zaman bir kugu ya da tavuskusunun üstüne oturmus ve veena çalarken resmedilir. Saraswati’nin sunu söyledigi hatirlanir: “Beni su yüzünde tutan Veenam olmasaydi müzigin okyanusunda gezinirken bogulurdum.” Dolayisilya veena Swadisthan çakra ile bagdastirilan enstrümandir. Çok eski zamanlardan beri Tanri Siva’nin Evreni yarattiginda bu enstrümani çaldigi söylenegelir. Inanca göre Siva ve Parvati bu enstrümanin müzigine dans ederlerdi.

TABLA

Ustad Zakir Hussain
“TABLA” kelimesi “TABLA” adi verilen Arap davulundan türemise benzer. Sufi Aziz Ameer Khusrau’nun eski bir perküsyon enstrümani olan PPAKHAWAJ’i ikiye bölerek bu enstrümani gelistirdigine inanilir. Tablanin iki kismina Dayan ve Bayan adlari verilir. Tabla parmak uçlari ile ve avuçlari açik tutarak çalinir. Ses ve enstrümanda tüm hassas ritmik desenleri tekrar yaratabilir. Tabla ve pakhwaj Kalp Çakra’nin, Anahata’nin enstrümanlaridir. Üstad Zakir Hussain bugün dünya çapinda taninmaktadir. En yüksek seviyeden bir klasik tabla virtüozü olan Hussain, sanatiyla Hindistan’da ulusal bir hazine olarak yerine almistir. Hindistan’in en büyük klasik müzisyen ve dansçilari arasinda olan Ali Akbar Khan, Ravi Shankar, Briju Maharaj ve Shivkumar Sharma’ya eslik etmistir.

BANSURI

Pandit Hariprasad Chaurasia
Bansuri, Vishuddhi Çakranin enstrümani, Hindistan’a ait enine alto flüttür. Alti ya da yedi açik parmak deliginden olusan tek bambu sapindan yapilmistir. Çobanlar ve kirsal gelenekle baglantili olan eski bir enstrüman olan bansuri Krishna ve Radha’nin ask hikayesi ile yakindan iliskilidir. Kuzey Hindistan bansurisi genelde 14 inch uzunlugundadir. Geleneksel olarak film müzigi de dahil olmak üzere daha hafif kompozisyonlara eslik etmek için kullanilmis olan bir soprano enstrümidir.
Pandit Hariprasad Chaurasia bansurideki ustaligi ile dünya çapinda çok iyi taninir. Chaurasia, klasik müzik dinleyicilerine ulasmak ve o kitleyi büyütmek için bilinçli çaba sarf etmis olan bir klasik akim üyesidir. Bir müzisyen olarak Chaurasia yenilikçi ve gelenekçi akimlarin nadir rastlanan bir birlesimidir. Usta üfleme teknigi sayesinde Klasik Kuzey Hindistan flüt çalgisinin ifade imkanlarini çok genisletmistir. 1992’de, müzige yapmis oldugu olaganüstü katkilarin takdiri olarak Hindistan Devlet Baskani’ndan Padma Bhushan ödülünü almistir.

SAROD

Ustad Amjad Ali Khan
Agnya çakranin enstrümani olan Sarod Klasik Hint müzigi enstrümanidir. Yapi olarak Bati lütüne benzer. Hindustani klasik müzik ustalari arasindaki yeri ve popülerligi açisindan sitardan sonra gelen ikinci alettir. Ustad Amjad Ali Khan yaygin olarak taninan Hintli sarod çalgicisi ve bestecisidir. Sarodu çalmak için kendine has bir tarz gelistirmistir. Tarzindaki anahtar yenilikler vokal müzige dayali kompozisyonlar ve kompozisyona esit vurgu yaparak üç oktav boyunca çok karmasik kisimlari çalabilmesindeki teknik yeterliligidir.

SITAR

Pandit Ravi Shankar
Sitar telli bir çalgidir. Hafif bir ses yaratmak için titresen teller ve su kabagindan yapilmis bir yanki odasi kullanir. Agirlikla Hindustani klasik müziginde kullanilan sitar, Orta Çaglardan beri agirlikla Klasik Hint müziginde kullanilan sitara hemen her yerde rastlanir. Bu enstrüman Hint yarimadasinin her yerinde kullanilir.
Sitar, Hint enstrümanlari içinde Veena ailesi ile Saz ailesinden olan Fars Sitarindan elde edilir. Bazi teoriler iki soydan sadece birini kabul eder.
Allauddin Khan’in (Klasik Hint müzigine ait olan Maihar gharana’yi bulan kisi) ögrencisi olan Pandit Ravi Shankar belki de dünyada en iyi taninan Hint çalgicisidir. Bati’da Hint müziginin ve müzisyenlerinin, Klasik Hint müzik geleneginin gücünün ve ona olan ilginin yaratilmasinda basi çeken insanlardan biri olarak taninir. Shankar‘in müzik kariyeri 60 yili kapsar ve kendisi en uzun uluslar arasi kariyer kategorisinde Guinness Rekoruna sahiptir.